One idea to rule them all

Als fysiotherapeut die mensen ondersteunt bij herstel na knievervangingen, is Michelle Stiles niet de eerste van wie je een studie naar de geschiedenis van propaganda zou verwachten. Maar als ze wel een academische carrière had doorlopen, dan was ze waarschijnlijk niet in staat geweest een dergelijk breed en diepgravend boek te schrijven. Naast de geschiedenis die je zou verwachten, is er een diepe reflectie op onze cultuur, de christelijke waarden waarop die stoelde en hoe die geleidelijk aan, door aangepast woordgebruik, verschuiven naar materialistische en collectivistische waarden als hoogste goed. Een gedeelte daarvan is een natuurlijk proces. Maar met de komst van massa-propaganda, kunnen waarden die cultuur vastleggen tot op grote hoogte gemanipuleerd worden. Ze schrijft: “Woorden en taal zijn de middelen waarmee we ons begrip van de wereld om ons heen met elkaar delen. De eerste tekenen van tirannie zijn wanneer woorden hun waarheid verliezen en slechts als instrumenten van macht en manipulatie worden ingezet.” Dat de geschiedenis daarvan al meer dan honderd jaar teruggaat in zogenaamd vrije samenlevingen, dat propaganda niet alleen kleine leugens en manipulaties zijn om mensen overheidsbeleid en consumentenproducten te verkopen, maar dat het de waarden waarop de cultuur stoelt actief ondermijnt, zet aan tot nadenken.

Stiles begint haar verhaal begin 20e eeuw, midden in de Eerste Wereldoorlog. President Woodrow Wilson won zijn tweede termijn in 1916 met de slogan He kept us out of war. Onder de lage- en middenklasse was er geen steun om de VS te laten deelnemen aan het conflict in Europa, die zij zagen die als een businessmen’s war. Om het publiek aan boord te krijgen voor deelname aan de oorlog werd een imposant propaganda-apparaat opgericht, dat opereerde vanuit de Committee of Public Information.

De middelen die werden ingezet om de gewone man te overtuigen, zijn grootschalig en verreikend: een nieuwsafdeling verspreidde 24 uur per dag persberichten – van berichten voor de pers tot ­human interest-verhalen voor magazines, tot bulletins voor ambtenaren. Er was een afdeling die zorgde voor reclames en billboards, een aparte afdeling voor ‘beeldende publiciteit’ die werkte met artiesten, tekenaars, cartoonisten en ontwerpers. Weer een andere afdeling van de commissie ontwikkelde filmscenario’s voor Hollywood. Academici werd gevraagd pamfletten te schrijven. Een sprekersbureau leidde zogenaamde Four minute men op, lokale leiders en scholieren, om korte overtuigende speeches te geven die voor de oorlog pleitten. Daarnaast had de commissie toegang tot een sprekerslijst van 10.000 vooraanstaande burgers. Scholen en leraren werden voorzien van lesmateriaal voor discussies in de klas. De sprekers werden aangemoedigd in de gaten te houden wie er tegen de oorlog was, en deze aan te geven.