”Gevaccineerden zijn nu aan bal!” vindt Hoogleraar Mensenrechten n.a.v. de corona-pas…

Emeritus hoogleraar Mensenrechten Cees Hamelink was – net als vele Nederlanders behoorlijk van slag na de laatste persconferentie. Hij nam dan ook meteen contact op met programmamaker Flavio Pasquino om een nieuwe column te kunnen presenteren. Onderstaande tekst is de letterlijke tekst die Cees op beeld insprak en een appel aan de gevaccineerden om hun verantwoordelijkheid te nemen om een leefbare samenleving te behouden.

De corona pas

Voor de voorstelling van Annick Boer in het DeLa Mar theater had kaartjes besteld, al vorig jaar maar nu zou de voorstelling dan toch eindelijk plaats vinden op 14 oktober. Maar dan zendt het theater belangrijke informatie over mijn theaterbezoek. “We hebben besloten onze bezoekers om een corona toegangsbewijs te vragen”.  Dus al voor de aankondiging van het kabinet –op 14 september- was de la Mar paapser dan de paus! Het theater voegt aan de brief ook nog de gotspe toe: WE HOUDEN VAN THEATER; beter was geweest WE HOUDEN VAN APARTHEIDSTHEATER

Aan degene die niet gevaccineerd is en niet getest wil worden wordt het fundamentele recht op deelname aan het culturele leven dus ontzegd. Dat kan, maar er moet wel een wettelijke grondslag voor zijn. En die is er niet alhoewel onze bewindslieden kennelijk denken dat als zij iets aankondigen  dat dit meteen ook aan de noodzakelijke wettelijke voorwaarden voldoet. Advocaat Stan Baggen schreef hierover in NRC Handelsblad dat “door het corona-toegangs-bewijs straks miljoenen mensen niet meer meedoen..maar dat gebeurt op basis van opportunisme en niet op basis van de wet”.

Het gaat  Minister De Jonge er natuurlijk om de vaccinatiegraad te bevorderen. Met de corona-pas als verkapte vaccinatiedwang schiet hij zich toch in de eigen voet: het is heel goed denkbaar dat veel mensen door deze achterbakse manier van handelen voorlopig niet met de plannetjes van de minister willen meedoen.

Met de maatregel van het corona-toegangs-bewijs hebben de overheid en particuliere partijen die hierin meegaan wel een lastig moreel dilemma voor gevaccineerden gecreëerd. Kun je als fatsoenlijk –gevaccineerd- mens akkoord gaan met het tonen van een bewijs van gezondheid voor het theater of de concertzaal of horeca onderneming. Het lijkt mij dat je de beschavingsgraad van onze bevolking kunt afmeten aan het aantal gevaccineerden dat weigert mee te spelen in het spektakel van de corona-pas

Ik vond het een bemoedigend gebaar dat veel Italianen hun QR codes vorige week in het openbaar verbrandden.

Waarom vormt het corona toegangsbewijs een morele kwestie?

1. Al of niet gevaccineerd zijn en ook al of niet getest zijn is een private aangelegenheid. Naar de status van iemands gezondheid vragen is een forse inbreuk op de persoonlijke levenssfeer die alleen getolereerd kan worden als er een wettelijke grondslag voor is en wanneer sprake is van onmiddellijke bedreiging van de democratie. Aan die voorwaarden wordt nu niet voldaan!

2. Het instemmen met de keuze voor een gezondheidscheck draagt bij aan de polarisatie in de samenleving. Je zegt: ik ga er mee akkoord dat mensen die zo’n bewijs niet kunnen overleggen de toegang wordt geweigerd. Je stemt in met een tweedeling in de maatschappij.

3. Het corona paspoort maar ook de negatieve test zijn goede voorbeelden van het verspreiden van misleidende medische informatie  Het verschil in behandeling van gevaccineerden en niet-gevaccineerden is gebaseerd op de aanname dat gevaccineerden het virus niet of nauwelijks verspreiden.  Bij de aanbieding van de gratis zelftesten zegt de overheid nog eens nadrukkelijk ”zonder dat je het zelf weet, kun je andere mensen besmetten met het coronavirus. We weten nu ook dat dit kan als je volledig gevaccineerd bent”.

4. Tegenover de weigering om een gezondheidsbewijs te tonen bij een cultureel evenement, wordt graag verwezen dat je voor allerlei activiteiten documenten nodig hebt. Je mag met de auto alleen de weg op als je een rijbewijs hebt. Maar er is een verschil tussen bewijzen dat je iets kunt en bewijzen dat je iets al of niet hebt. Je wilt van allerlei functionarissen in de samenleving, zoals piloten of artsen, graag weten of ze hun diploma’s hebben. Daar vragen we overigens meestal niet naar! Weet u of uw huisarts wel het artsexamen met goed gevolg heeft afgelegd. Je vertrouwt er op –en meestal zeer terecht- dat het in orde is. Zo functioneert een fatsoenlijke samenleving! Je vraagt zeker niet naar de staat van hun gezondheid. Het is buitengewoon onfatsoenlijk naar iemands staat van gezondheid te vragen. Goed opgevoede mensen vragen elkaar ook niet of ze al gevaccineerd zijn. Bovendien, het vragen om een bewijs van gezondheid en het bewijs van niet-besmettelijk zijn, is het begin van een uiterst glibberig pad. Ik kan me immers nog wel een paar besmettingen voorstellen waarvan ik zou willen weten of mede-burgers die bij zich dragen. Ik wil misschien ook wel weten of mijn mede-theater bezoeker niet aan een ernstige en zeer besmettelijke huidziekte, die wordt veroorzaakt door de schurftmijt, lijdt. Of weten of de meneer die naast mij zit in het Concertgebouw een forse griep onder de leden heeft. Toch vraag ik geen bewijs van zijn griepprik maar hoop dat hij gewoon thuis blijft.

De vraag is natuurlijk hoe deze morele kwestie van het toegangsbewijs op te lossen. .

In de filosofische ethiek is duidelijk geworden dat de klassieke benaderingen van morele problemen niet werken. Die waren gebaseerd op de gedachte dat je moet handelen in overeenstemming met basis principes, zoals niet liegen; maar iedereen kan zien dat onder alle omstandigheden de waarheid zeggen het maatschappelijk functioneren in de weg staat. Ook de benadering waarin werd gevraagd ons handelen te beoordelen naar de gevolgen daarvan, bleek niet te werken omdat we gewoon heel vaak de consequenties van ons gedrag niet kunnen overzien. De beste kanshebber blijkt de ethiek van de dialoog te zijn, de maatschappelijke discussie waarin alle betrokkenen bij een morele kwestie trachten met elkaar tot een tijdelijke overeenstemming te komen. Richtinggevend hierbij is dat er geen voor alle tijden beste morele oplossingen zijn en dat je gezamenlijk moet blijven zoeken naar een uitweg waarin de meesten zich kunnen vinden.

Nu hebben de bewindslieden die er alles aan gedaan hebben de samenleving te polariseren die samenleving –op een perverse manier- geconfronteerd met een moreel probleem dat alleen maar in gesprek met elkaar opgelost kan worden. En dat met elkaar in gesprek gaan is door de maatschappelijke tweespalt ernstig bemoeilijkt, zo niet onmogelijk geworden!

Misschien kan het gesprek toch nog op gang komen als gevaccineerden massaal weigeren van de corona-pas gebruik te maken en degenen die voorstellingen geven massaal weigeren –zoals Eric Clapton en Tim Douwsma dat doen- te spelen voor een publiek dat op medische gronden geselecteerd is.

In de Volkskrant van 14 september schrijft Raoul De Pré “voorlopig weegt het voordeel van de corona-pas nog op tegen het ongemak”. Ik vind dit een  kortzichtige uitspraak. De schrijver realiseert zich niet dat het voordeel van de corona-pas –d.w.z. het voorrecht om in stemmen met ongelijke behandeling – het niet te onderschatten nadeel van volledig verlies aan vrijheid voor iedereen, gevaccineerd of niet-gevaccineerd met zich meebrengt. Ook de gevaccineerden verliezen hun vrijheid om zonder corona-pas naar publieke evenementen, theaters of restaurants te gaan.

Je moet toch wel ernstig in de war zijn, geen historisch besef hebben en geen gevoel voor maatschappelijke discriminatie hebben, als je het tonen van een gezondheidsbewijs niet als beperking van je vrijheid, niet als aanslag op je persoonlijke levenssfeer, en niet als discriminatie ervaart.

Terwijl in de afgelopen weken en maanden steeds bij degenen -die massaal vaccineren een onverstandig en onvoldoende onderbouwd beleid vinden- de verantwoordelijkheid voor een gezonde samenleving werd gelegd, ligt nu de verantwoordelijkheid voor een leefbare samenleving bij degenen die hebben besloten zich te laten vaccineren.

Het wordt tijd voor een collectieve burgerlijke ongehoorzaamheid omdat de verbondenheid en de vrijheid van de samenleving op het spel staan.