Hoe leren kinderen op een school zonder docenten?

De Sudbury School is een zogenaamde B3-school. Dit zijn particuliere scholen die niet worden bekostigd door de staat, maar door de ouders zelf. Hoewel dergelijke scholen onder toezicht staan van de Onderwijsinspectie genieten ze toch een grote mate van onafhankelijkheid. De Sudbury School beschouwt kinderen als volwaardige mensen en behandelt ze ook zo. Bekijk de reportage om te zien hoe dit er praktisch uitziet.

Er komen kinderen – ‘studenten’ worden ze hier genoemd – vanaf 4 tot en met 18 jaar oud en iedereen loopt door elkaar. Zij beslissen zelf hoe zij invulling geven aan hun dag en leren ontstaat als bijproduct van hun persoonlijke activiteiten, interacties en ervaringen. Studenten en de volwassen staf zijn gezamenlijk en op volledig gelijkwaardige voet verantwoordelijk voor de organisatie van de school. De volwassenen zijn geen docenten, maar iederéén kan de rol van leraar aannemen.

Kinderen zijn dus zelf verantwoordelijk voor hun leerpad. Maar hoe leren ze dan lezen en schrijven? Volgens Peter Hartkamp, één van de oprichters, ontstaat de behoefte daaraan organisch. “Alle baby’s leren lopen en praten. Dat doen ze vanuit zichzelf. Praten leren ze niet alleen, daar is een sociale omgeving voor nodig met rolmodellen. Maar ze leren het wel helemaal zelf. Dat gaat zo door tussen hun vierde en achttiende.”

“Er wordt hier veel opgeschreven, dus op een gegeven moment is het handig om te kunnen lezen en schrijven,” licht hij toe. “Die behoefte ontstaat ergens tussen de leeftijd van 4 en 14 jaar. Leren lezen kan op allerlei manieren, ook met een traditionele leesmethode. Maar laatst hadden we een student die zich gedurende een paar weken door verschillende volwassenen liet voorlezen en daar zelf mee aan de slag ging. Een paar weken later kon ze lezen. Klaar. Het gaat puur om de motivatie. Als mensen uit zichzelf gemotiveerd zijn, leren ze zoveel sneller.”

De school heeft inmiddels een respectvolle verstandhouding met de Onderwijsinspectie, maar er moesten de nodige hobbels overwonnen worden. “Het gaat om twee verschillende wereldbeelden. Het reguliere onderwijs gaat ervan uit dat kinderen niet mondig zijn, gestuurd moeten worden en geen competente mensen zijn. Ons uitgangspunt – en dat is misschien een radicale aanname – is dat kinderen volwaardige mensen zijn en dat we ze ook zo behandelen. Die twee visies staan diametraal tegenover elkaar en we hebben heel wat tijd moeten investeren om de Onderwijsinspectie te overtuigen.”

De laatste jaren neemt de behoefte aan alternatieven voor regulier onderwijs toe. Steeds meer ouders stichten daarom hun eigen scholen. De Andere Krant wijdde onlangs een speciale editie aan het onderwerp:

Ontdek het grenzeloos menselijk potentieel | Themakrant Onderwijs | De Andere Krant