Wat is cultuur nog in dit land?’ Een gesprek met Paul Voestermans

Jelle van Baardewijk in gesprek met cultuurpsycholoog Paul Voestermans over diens boek, geschreven samen met Theo Verheggen: ‘Culture as embodiment: the social tuning of behavior.’ “Het begrip cultuur heeft eigenlijk geen verklarende functie.”

Bij het in kaart brengen en aanpakken van maatschappelijke problemen wordt regelmatig beroep gedaan op het begrip ‘cultuur.’ Wanneer Marokkaanse jongeren oververtegenwoordigd zijn in de misdaadcijfers wijst men op hun culturele achtergrond. Wanneer de overheid rücksichtslos optreedt tegen toeslagenfraude wordt dit geweten aan een vervreemde bestuurscultuur. Maar wat zijn zulke verklaringen precies waard? Neemt men erin niet aan wat men zoekt te verklaren, namelijk een gemeenschappelijk gedragspatroon? Cultuurpsycholoog Paul Voestermans is precies die mening toegedaan. “We moeten gedifferentieerd nadenken over gedragsproductie,” is zijn credo. In gesprek met Jelle van Baardewijk onderscheidt Voestermans vijf waarde-assen die wat hem betreft het handelen van mensen motiveren en daarmee verklaren: dit zijn de begrippenparen oud-jong, hoog-laag, vreemd-eigen, gelovig-ongelovig, man-vrouw. “Wie een zesde as kan bedenken die even fundamenteel is krijgt van mij een fles cognac.” Tegen de cultus van de cultuur, met Paul Voestermans.