Zembla: De farma-methode – Hoe kan het dat er medicijnen op de markt komen, die gevaarlijk blijken te zijn, of onvoldoende getest zijn?

In ZEMBLA Internationaal, een onderzoek naar de marketingmethodes van de geneesmiddelenindustrie van de Franse publieke televisie. Hoe kan het dat er medicijnen op de markt komen, die gevaarlijk blijken te zijn, of onvoldoende getest zijn?

De ramp die voorkomen had kunnen worden

Een van de grootste recente medicijnschandalen vindt begin 2000 plaats rond ontstekingsremmer Vioxx van fabrikant Merck, Sharpe en Dohme (MSD). Vioxx wordt in meer dan 80 landen verkocht, ook in Nederland.

Merck/MSD haalt Vioxx in 2004 van de markt als meer en meer verhalen over dodelijke hartinfarcten na het slikken van Vioxx, naar buiten komen. Volgens epidemioloog D. Graham, van de FDA, de Amerikaanse inspectie voor de gezondheidszorg, sterven tienduizenden Amerikanen erdoor: ‘ Dit is een van de grootste medische rampen in de Amerikaanse geschiedenis. Het had voorkomen kunnen en moeten worden, maar dat is niet gebeurd.’ Ook volgens C. Seeger, advocaat van de slachtoffers en nabestaanden, blijkt uit interne documenten dat de fabrikant al eerder op de hoogte moet zijn geweest van de risico’s: ‘ De echte proefkonijnen zijn jij en ik, en onze vrouwen en kinderen.’

Klokkenluider waarschuwt

De Franse arts en klokkenluider, Bernard Dalbergue, werkte 20 jaar voor pillenfabrikanten, waaronder Merck/Sanofi Pasteur MSD. Dalbergue klapt in de reportage uit de school over de marketing-methodes van de farmaceutische industrie. ‘ Het probleem is dat sommige bedrijven bewust gebruik maken van te grote mazen in het systeem om geneesmiddelen te laten goedkeuren.’ In 2011 krijgt Dalbergue een arbeidsconflict bij zijn laatste werkgever Merck/MSD, nadat hij waarschuwt voor belangenverstrengelingen bij de invoering van het nieuwe medicijn Victrelis tegen de leverziekte Hepatitis C. Volgens Dalbergue waren er te nauwe banden met artsen, die de instanties moesten adviseren of het medicijn kon worden toegelaten tot de markt in Europa.

Zorgen om invloed farma-bedrijven

In juli 2011 wordt Victrelis goedgekeurd door het Europese geneesmiddelenbureau: EMA, the European Medicines Agency. De EMA geeft de Europese Commissie advies over welke medicijnen in Europa verkocht mogen worden. Europarlementariër M. Rivasi van de Groenen is bezorgd over de mogelijke beïnvloeding van het Europees geneesmiddelenbureau door farma-bedrijven. Omdat EMA voor 80% door de farmaceutische industrie wordt gefinancierd. Europarlementariër Rivasi is bang dat dit een goede, onafhankelijke besluitvorming in de weg kan staan: ‘ Hoe meer toestemming er verleend wordt, hoe meer geld er dus binnenkomt. Als er dus toestemming wordt gegeven om een product op de markt te brengen, weet je niet zeker of dat product een toegevoegde waarde heeft. ‘

Onterechte harde claims

De Amerikaanse hoogleraar gynaecologie D. Harper van de Louisville University, maakt zich zorgen over de grootschalig introductie van het Gardasil-vaccin tegen baarmoederhalskanker van fabrikant Sanofi Pasteur MSD. Ze werkt in het begin mee aan de klinische onderzoeken naar het vaccin en is zeer enthousiast over de eerste onderzoeksresultaten. Maar ze raakt meer en meer bezorgd als Merck/Sanofi Pasteur MSD harde claims doet over de effectiviteit van het Gardasil vaccin, om het wereldwijd te kunnen verkopen. Volgens Harper is wetenschappelijk nog steeds niet bewezen hoe effectief het middel is en wat de mogelijke bijwerkingen zijn. Volgens Harper wordt er een te kleine groep patiënten gevolgd. Hierdoor is het niet mogelijk om op een betrouwbare manier te meten of er bijwerkingen optreden op lange termijn. Hoogleraar Harper: ‘ Wat echt ontmoedigend is, is dat Merck een nieuwe Gardasil op de markt wil brengen. Ze stoppen dus met het huidige vaccin, en beginnen weer opnieuw. Dus voor al die vrouwen die in feite deel hebben genomen aan dit grote medicijn-experiment de afgelopen 10 jaar, zullen we niet weten wat de effecten zijn. ‘

Het omstreden kankervaccin

In 2008 maakte ZEMBLA de uitzending ‘Het omstreden kankervaccin’ . Prominente Nederlandse wetenschappers waarschuwden toen al in ZEMBLA dat er te weinig bekend is over de effectiviteit en de lange-termijn effecten van de vaccins die waren ontwikkeld. Toch besloot de overheid de vaccinatie tegen het baarmoederhalsvirus op te nemen in het rijksvaccinatieprogramma. In 2009 werd gekozen voor het middel Cervarix van fabrikant GlaxoSmithKline.
|Ook in Spanje besluit de politiek alle meisjes te vaccineren, terwijl het een van de landen is waar baarmoederhalskanker het minst voorkomt. Daarom vinden honderden Spaanse wetenschappers het een onbegrijpelijke beslissing en protesteren hiertegen. Hoogleraar Hernandez-Aguado was van 2008 tot 2011 directeur-generaal van het Spaanse ministerie van Volksgezondheid en ziet van dichtbij hoe de farmaceuten invloed uitoefenen op de Spaanse overheid. Hoogleraar Hernandez-Aguado: ‘ Wie bepaalt de wetenschappelijke agenda? De farmaceutische industrie. Dat constateerde ik bij het ministerie. ”